زمان تقریبی مطالعه: 5 دقیقه
 

سوره قدر





سوره نود و هفتمین سوره قرآن می‌باشد.


۱ - محتوا



«قدر» به معنای اندازه، سنجش و ارزش است. در این سوره ، از شب ارزش آفرینی، اندازه گیری و مقدرات انسان سخن به میان آمده است؛ شبی که از هزارماه برتر است و در یکی از شب‌های ماه رمضان (۱۹، ۲۱ یا ۲۳) قرار دارد و قرآن در آن نازل شده است؛ شب اتصال مطلق میان زمین و ملکوت اعلی و فرودآمدن ملائکه و روح از آسمان و شب سلامت است.
امام خمینی در بیان محتوا و حقیقت شب قدر، معتقد است، شب قدر، شب نزول فرشتگان، نزول وحی و وصال پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است و معتقد است برای هر شیء در این عالم، حقیقت و ملکوت غیبی است و از مراتب قوس نزول عالم به اعتبار پنهان شدن خورشید حقیقت (یعنی حق تعالی) در افق تعینات خلقی به «لیل» و از مراتب قوس صعود به اعتبار طلوع خورشید از آن به ‌ «یوم» تعبیر می‌کند. ایشان قوس نزول را «لیلة القدر محمدی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) » و قوس صعود را ‌ «یوم القیامه احمدی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) » می‌نامند، زیرا این دو قوس عالم، امتداد نور فیض منبسط و حقیقت محمدی است که نخستین تعین اسم اعظم الله می‌باشد و همه تعینات ظهور این حقیقت می‌باشند و از آن جا که در نظر وحدت، عالم بیش از یک شب و روز نیست؛ از این رو شب قدر محمدی و روز قیامت احمدی یکی بیش نیست و کسی که این حقیقت در او پیاده شود، همیشه شب قدر و روز قیامت برای او محقق است، بر این اساس شب قدر، شبی است که خورشید حقیقت با همه اسما و صفات خود در بنیه و تعین انسان کامل غروب می‌کند، از این‌رو انسان کامل، منطبق بر شب قدر است و فجر لیلة القدر، وقتی است که شمس حقیقت در روز قیامت از پس پرده تعینات خارج شود.
امام خمینی در سوره قدر دو احتمال برای روح ذکر می‌کند: مراد از روح، روح الامین و جبرئیل است یا مراد روح اعظم است. این روح به اعتبار اینکه قلم تدوین در عالم وجود است، قلم اعلی و به اعتبار اینکه همه حقایق در آن جمع است، عقل اول می‌باشد. به اعتقاد امام خمینی طبق برخی روایات روح اعظم با رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بود و با ائمه (علیهم‌السّلام) نیز هست و این روح اعظم از فرشتگان می‌باشد.
[۷] خمینی، روح الله، دانشنامه امام خمینی، ج۸، ص۶۰۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.


۲ - ویژگی‌های سوره قدر



۱. پنج آیه به شمارش بیشتر مکتب‌های تفسیری از جمله کوفی، شش آیه به عدد شامی، سی کلمه و ۱۱۲ یا ۱۱۴ حرف دارد.
۲. در ترتیب نزول، بیست و پنجمین و در قرآن نود و هفتمین سوره است.
۳. پس از سوره عبس و پیش از سوره شمس در مکه پیش از هجرت نازل شده و هیچ آیه مدنی ندارد. تنها برخی این سوره را مدنی دانسته‌اند.
۴. از نظر کمیت، از سوره‌های مفصل و از نوع اوساط آن قلمداد می‌شود.
۵. در این سوره، نسخی واقع نشده است.

۳ - ویژگی‌های محتوایی سوره قدر



۱. درباره شب قدر ، مهم‌ترین و مبارک‌ترین شب سال سخن گفته است.
۲. تاریخ نزول قرآن را بیان کرده که در شب قدر بوده است.
۳. مطالب این سوره به هم پیوسته و از آغاز تا پایان درباره یک موضوع (شب قدر) سخن گفته است.
[۹] فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، بصائرذوی التمییزفی لطائف الکتاب العزیز، ج۱، ص۵۳۱.
[۱۰] هاشم زاده هریسی، هاشم، شناخت سوره‌های قرآن، ص۵۷۰.
[۱۲] جمعی از محققان، علوم القرآن عندالمفسرین، ج۱، ص۳۱۵.
[۱۳] رامیار، محمود، تاریخ قرآن، ص۵۹۰.


۴ - پانویس


 
۱. خمینی، روح الله، آداب الصلاة، ص۳۲۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۲. خمینی، روح الله، آداب الصلاة، ص۳۲۹-۳۲۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۳. خمینی، روح الله، آداب الصلاة، ص۳۴۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۴. خمینی، روح الله، آداب الصلاة، ص۳۲۹-۳۲۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۵. خمینی، روح الله، آداب الصلاة، ص۳۴۵-۳۴۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۶. خمینی، روح الله، آداب الصلاة، ص۳۴۱-۳۴۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸    
۷. خمینی، روح الله، دانشنامه امام خمینی، ج۸، ص۶۰۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.
۸. طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۲۰، ص۳۳۰.    
۹. فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، بصائرذوی التمییزفی لطائف الکتاب العزیز، ج۱، ص۵۳۱.
۱۰. هاشم زاده هریسی، هاشم، شناخت سوره‌های قرآن، ص۵۷۰.
۱۱. زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن، ج۱، ص۱۹۳.    
۱۲. جمعی از محققان، علوم القرآن عندالمفسرین، ج۱، ص۳۱۵.
۱۳. رامیار، محمود، تاریخ قرآن، ص۵۹۰.
۱۴. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۷، ص۱۷۷.    


۵ - منبع



فرهنگ نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله«سوره قدر».    
• دانشنامه امام خمینی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰ شمسی.






آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.