سوره قدرسوره نود و هفتمین سوره قرآن می‌باشد. ۱ - محتوا«قدر» به معنای اندازه، سنجش و ارزش است. در این سوره ، از شب ارزش آفرینی، اندازه گیری و مقدرات انسان سخن به میان آمده است؛ شبی که از هزارماه برتر است و در یکی از شب‌های ماه رمضان (۱۹، ۲۱ یا ۲۳) قرار دارد و قرآن در آن نازل شده است؛ شب اتصال مطلق میان زمین و ملکوت اعلی و فرودآمدن ملائکه و روح از آسمان و شب سلامت است. امام خمینی در بیان محتوا و حقیقت شب قدر، معتقد است، شب قدر، شب نزول فرشتگان، نزول وحی و وصال پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است و معتقد است برای هر شیء در این عالم، حقیقت و ملکوت غیبی است و از مراتب قوس نزول عالم به اعتبار پنهان شدن خورشید حقیقت (یعنی حق تعالی) در افق تعینات خلقی به «لیل» و از مراتب قوس صعود به اعتبار طلوع خورشید از آن به «یوم» تعبیر می‌کند. ایشان قوس نزول را «لیلة القدر محمدی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) » و قوس صعود را «یوم القیامه احمدی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) » می‌نامند، زیرا این دو قوس عالم، امتداد نور فیض منبسط و حقیقت محمدی است که نخستین تعین اسم اعظم الله می‌باشد و همه تعینات ظهور این حقیقت می‌باشند و از آن جا که در نظر وحدت، عالم بیش از یک شب و روز نیست؛ از این رو شب قدر محمدی و روز قیامت احمدی یکی بیش نیست و کسی که این حقیقت در او پیاده شود، همیشه شب قدر و روز قیامت برای او محقق است، بر این اساس شب قدر، شبی است که خورشید حقیقت با همه اسما و صفات خود در بنیه و تعین انسان کامل غروب می‌کند، از این‌رو انسان کامل، منطبق بر شب قدر است و فجر لیلة القدر، وقتی است که شمس حقیقت در روز قیامت از پس پرده تعینات خارج شود. امام خمینی در سوره قدر دو احتمال برای روح ذکر می‌کند: مراد از روح، روح الامین و جبرئیل است یا مراد روح اعظم است. این روح به اعتبار اینکه قلم تدوین در عالم وجود است، قلم اعلی و به اعتبار اینکه همه حقایق در آن جمع است، عقل اول می‌باشد. به اعتقاد امام خمینی طبق برخی روایات روح اعظم با رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بود و با ائمه (علیهم‌السّلام) نیز هست و این روح اعظم از فرشتگان می‌باشد. [۷]
خمینی، روح الله، دانشنامه امام خمینی، ج۸، ص۶۰۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.
۲ - ویژگی‌های سوره قدر۱. پنج آیه به شمارش بیشتر مکتب‌های تفسیری از جمله کوفی، شش آیه به عدد شامی، سی کلمه و ۱۱۲ یا ۱۱۴ حرف دارد. ۲. در ترتیب نزول، بیست و پنجمین و در قرآن نود و هفتمین سوره است. ۳. پس از سوره عبس و پیش از سوره شمس در مکه پیش از هجرت نازل شده و هیچ آیه مدنی ندارد. تنها برخی این سوره را مدنی دانسته‌اند. ۴. از نظر کمیت، از سوره‌های مفصل و از نوع اوساط آن قلمداد می‌شود. ۵. در این سوره، نسخی واقع نشده است. ۳ - ویژگی‌های محتوایی سوره قدر۱. درباره شب قدر ، مهم‌ترین و مبارک‌ترین شب سال سخن گفته است. ۲. تاریخ نزول قرآن را بیان کرده که در شب قدر بوده است. ۳. مطالب این سوره به هم پیوسته و از آغاز تا پایان درباره یک موضوع (شب قدر) سخن گفته است. [۹]
فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، بصائرذوی التمییزفی لطائف الکتاب العزیز، ج۱، ص۵۳۱.
[۱۰]
هاشم زاده هریسی، هاشم، شناخت سوره‌های قرآن، ص۵۷۰.
[۱۲]
جمعی از محققان، علوم القرآن عندالمفسرین، ج۱، ص۳۱۵.
[۱۳]
رامیار، محمود، تاریخ قرآن، ص۵۹۰.
۴ - پانویس۵ - منبع• فرهنگ نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله«سوره قدر». • دانشنامه امام خمینی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰ شمسی. رده‌های این صفحه : دیدگاه های تفسیری امام خمینی | سوره‌های قرآن
|